Handhaving onder de Omgevingswet

• Specifiek gericht op consequenties voor toezichthouders en handhavers
• Twee modules van een dag apart te volgen: inhoud en competenties/gedrag
• Zorgplicht, doelvoorschriften, maatwerk: anders mee omgaan
• Wijzigingen in de wetgeving: waar staan “mijn” regels?
• Andere rol voor de handhaver/toezichthouder
• Veranderingen in het VTH-beleid
• Gevolgen van de Wkb voor het bouwtoezicht

  
  

Inhoud

Inleiding

Momenteel worden de contouren van de nieuwe Omgevingswet steeds duidelijker, maar binnenkort moeten de overheden er echt klaar voor zijn.

De nieuwe wet heeft ook consequenties voor de handhaving. Enerzijds door de nieuwe systematiek en anderzijds door een verschuiving van verantwoordelijkheden, zoals bij de. En belangrijker: de rol van de handhaver en toezichthouder verandert. Hoe gaat u dat op een nieuwe manier invullen? Daarvoor zijn ook nieuwe competenties nodig. Heeft u die al?

Wat zijn die wijzigingen?

Uitgangspunt in de Omgevingswet is een terugtredende overheid, minder vergunningen en meer doelvoorschriften en zorgplicht. Deze geldt voor degene die een activiteit uitoefent. Dat betekent dat bij diegene de verantwoordelijkheid berust om bij milieubelastende handelingen ervoor te zorgen dat het milieu niet wordt verontreinigd, ook al zijn daar geen regels voor gesteld. Dat gaat dus verder dan alleen zich te houden aan de regels die sowieso in acht moeten worden genomen.

Daarnaast wordt er zoveel mogelijk overgeschakeld op doelvoorschriften: de initiatiefnemer heeft de keuze welke middelen hij wil inzetten, als het (milieu)doel maar wordt gehaald. Voor de handhaving betekent dit dat er een brede kennis moet zijn aan Best Beschikbare Technieken die verplicht zijn voorgeschreven en gelijkwaardige alternatieven, die op hun werking moeten kunnen worden beoordeeld.

Ook ligt er een relatie tussen zorgplicht en maatwerkvoorschrift: wanneer kan worden gehandhaafd op grond van zorgplicht en wanneer moet worden voorzien in het opleggen van een maatwerkvoorschrift?

En bij de activiteit bouwen passeert de rol en positie van de kwaliteitsborger in relatie tot de handhavingsplicht van de gemeente.

Op welke wijze krijgt u met het omgevingsplan en de verordening “fysieke leefomgeving” te maken? Dat wordt het nieuwe toetsingskader voor u waarin heel wat nieuwe regels staan in vergelijking met de huidige bestemmingsplannen en -verordeningen. Hoe moet u dat lezen en wat voor regels staan hierin? En welke invloed heeft u bij het opstellen van de nieuwe set “toepasbare regels”, al dan niet gebaseerd op de veelbesproken Bruidsschat?

En last but not least: wie handhaaft er wat? De Omgevingsdienst of de gemeente? Werkt u straks op basis van risico-analyses of is er een andere prioritering? Wat doet u met de landelijke handhavingsstrategie?

Inhoud en resultaat

Deze cursus bestaat uit twee modules van één dag die onafhankelijk van elkaar te volgen zijn:

• Dag 1: Inhoud: Inhoudelijke consequenties Omgevingswet voor toezicht en handhaving
• Dag 2: Competenties / gedrag: Nieuwe competenties n gedragsstijlen voor met name toezichthouders Omgevingswet

In beide modules zullen de wijzigingen worden aangegeven met de huidige handhavingspraktijk en wordt u geleerd op een andere manier naar handhavingscases te kijken.
Indien u beide modules volgt is er een kortingsregeling van toepassing.

Doelgroep

Deze cursus is vooral bestemd voor toezichthouders en handhavers. Zij zijn werkzaam bij gemeenten, omgevingsdiensten, provincies en inspectiediensten. De cursus is ook interessant voor adviesbureaus, juristen en de advocatuur.

De tweede dag over competenties en gedrag is met name gericht op de toezichthouders..

Programma

Dag 1: Consequenties Omgevingswet voor toezicht en handhaving

Korte update Omgevingswet

• Aanleiding en verbeterdoelen wet
• Algemene zorgplicht
• Kerninstrumenten
• Omgevingswaarden en instructieregels
• Vier uitvoeringsbesluiten
• Invoeringswet en -besluit en aanvullingswetten

Omgevingsvergunning en handhaving algemeen

• Wijzigingen t.o.v. de Wabo
• Algemene regels voor de uitoefening taken en bevoegdheden
• Handhaving in de beleidscyclus
• Omgevingsplan als primair instrument voor verdeling van ‘gebruiksruimte’
• Toepassing in de bestaande werkprocessen en relatie met kwaliteitscriteria
• Participatie en handhaving
• Relatie met Wkb
• Milieubelastende activiteit

Omgevingsplan

• Het ‘omgevingsplan van rechtswege’ en bruidsschat
• Het omgevingsplan: aard en karakter
• Verhouding instructieregels tot omgevingsplan
• Bruidsschat
• Bestuurlijke afwegingsruimte
• Maatwerkvoorschriften en -regels
• Open normen en wetsinterpreterende beleidsregels
• Overgangsrecht
• Hoe ga je als toezichthouder om met de bedoelingen van de Omgevingswet?

Specifieke consequenties voor toezicht en handhaving

• Waarop moet worden gelet bij toezicht en handhaving
• Van huidige middelvoorschriften naar doelvoorschriften en zorgplicht
• Hiërarchie tussen maatwerkvoorschrift, zorgplicht en handhaving
• Handhavingsregels in de Omgevingswet, hoofdstuk 18
• Bestuurlijke boete
• Rode draad handhaving op grond van Awb

Door de hele dag heen: behandeling casuïstiek en praktijkvoorbeelden vanuit rol toezichthouder/handhaver.  

Dag 2: Nieuwe competenties en gedragsstijlen voor toezichthouders en handhavers Omgevingswet

Vooraf: in de training wordt gebruik gemaakt van de LIFOmethode (https://lifobenelux.eu/nl/LIFO/) waarbij van tevoren een vragenlijst wordt ingevuld door de deelnemers die een soort scan oplevert per deelnemer. Daarmee gaan we oefenen, discussiëren en werken zodat elke deelnemer aan het eind van de cursus een eigen praktisch handelingsperspectief heeft.

Programma

Benadrukken: de benadering van initiatieven in de fysieke leefomgeving zal op grond van de Omgevingswet sterk wijzigen. Niet per direct, wel in de komende jaren waarin (soms stapsgewijs) wordt toegegroeid naar het uiteindelijke omgevingsplan. Wat betekent dat in het algemeen voor “toezicht en handhaving” in de dagelijkse praktijk?

Het resultaat van de vragenlijsten wordt besproken. Daarbij komen uw gedragsstijlen uitdrukkelijk naar voren. Zowel onder normale omstandigheden als in stressvolle situaties. Hoe houdt u grip op handhavingszaken, zowel in het gesprek met de overtreder als met uw handhavingsjurist? In de bespreking van de gedragsstijlen wordt uiteenlopende handhavingscasuïstiek met u besproken.

Daarnaast voeren wij ook het gesprek over:

• Minder vergunningen, meer doelvoorschriften, meer gelijkwaardige voorzieningen, zorgplicht. Je mist (steeds vaker) de concrete norm, waarop je toezicht houdt. Hoe ga je daar mee om?
• Wat betekent de nieuwe manier van werken voor de verhouding tussen de diverse ketenpartners, zoals een Omgevingsdienst, Waterschap, Veiligheidsregio en de gemeente(n)?

We gaan in groepjes aan de slag met enkele concrete voorbeelden uit de (bouw)praktijk, waarbij wij de oude norm vergelijken met de nieuwe. Vooral de rol en positie van de kwaliteitsborger komt hierbij aan bod.

Ook werken wij met casuïstiek, waarbij de component “gezondheid” en “(brand)veiligheid” aan de orde komt, inclusief het werken met ketenpartners met uiteenlopende belangen.

• Oefeningen op basis van casuïstiek naar de nieuwe uitdagingen in een handhavingstraject. Focussen op de (intensievere) collegiale samenwerking tussen de toezichthouder en de jurist. Welke competenties heb je nodig bij deze andere manier van werken?
• Ben je integraal toezichthouder of werk je traditioneel in “jouw bloedgroep”? Wat verlangt de gemeente van jou in de nieuwe rol van toezichthouder? Hierbij is ook aandacht voor de (noodzakelijke) samenwerking tussen de verschillende “groepen” toezichthouders, met een nadruk op integraal werken. Ook hierbij weer aandacht voor de gedragsstijlen volgens de LIFOmethode.

Tot slot evalueren wij de nieuwe manier van werken, gedragsstijlen en competenties. De deelnemer zal zich herkennen in de eventuele noodzakelijke aanpassingen, zowel in persoon als in het werk.

Materiaal

• Digitale hand-outs en eventueel aanvullend digitaal materiaal
• Toegang tot de gehele digitale kennisbank Omgevingsweb Pro tot een maand na de cursus

Hiermee krijgt u toegang tot het dossier met alle relevante achtergrondinformatie rondom uw cursus. Zo kunt u voor, tijdens en na de cursus continu leren over dit onderwerp.

Verder krijgt u met Omgevingsweb Pro gratis toegang tot tientallen dossiers, 40 digitale boeken van Berghauser Pont Publishing, waaronder commentaar en naslag, en het gehele jurisprudentie archief.